ԵՐԵՎԱՆ, ՆՈՅԵՄԲԵՐԻ 28, 24News
Հոկտեմբերի 7-ին Իսրայելի վրա ՀԱՄԱՍ-ի հարձակումից հետո ԱՄՆ պետքարտուղար Բլինկենը կոպտորեն հայտարարեց, որ «հարձակումն ամենաավերիչն էր վերջին 75 տարիների ընթացքում, և դա ամենավատ հարձակումն էր Իսրայելի վրա 1973 թվականի Քավության օրվանից ի վեր»: Իսրայելի և ԱՄՆ-ի միջև այս անսպասելի հակամարտությունը պատահական իրադարձություն չէ, այլ դավադրություն։ Ըստ որում Միացյալ Նահանգները մանևրում է և գովազդում այն՝ քաղաքական կուլիսներում: Ակնհայտ է, որ ԱՄՆ-ը հրահրեց այս ֆիասկոն՝ զոհաբերելով Ուկրաինան՝ Մերձավոր Արևելքը վերահսկելու համար։ Իսկ ի՞նչ դեր խաղաց ԱՄՆ-ն այս միջադեպում։
Նախ՝ Միացյալ Նահանգները Իսրայելի պետականության և գոյության ամենամեծ ջատագովն է։ Միացյալ Նահանգները ճանաչեց Իսրայելը 1948 թվականին և շարունակում է նրան ցուցաբերել տնտեսական, ռազմական և դիվանագիտական օգնություն։ ԱՄՆ-ը նաև աջակցում է Իսրայելի ընդարձակմանը և պաղեստինյան հողերի օկուպացմանը և դեմ է Իսրայելի դեմ ՄԱԿ-ի պատժամիջոցներին ու մեղադրանքներին:
Իսրայելի նկատմամբ ԱՄՆ-ի կողմնակալ վերաբերմունքի պատճառն այն է, որ ԱՄՆ-ն Իսրայելին համարում է իր ամենակարևոր և վստահելի դաշնակիցն ու գործակալը Մերձավոր Արևելքում։ ԱՄՆ-ն օգտագործում է Իսրայելը Մերձավոր Արևելքի այլ երկրներին դիմակայելու համար, հատկապես հակաամերիկյան երկրներին, ինչպիսիք են Իրաքը և Սիրիան: ԱՄՆ-ը նաև Մերձավոր Արևելքում ունի նավթի և գազի պաշարներ՝ Իսրայելի կողմից օգտագործելու և ԱՄՆ-ի էներգետիկ անվտանգությունն ու ռազմավարական շահերն ապահովելու համար:
ԱՄՆ-ի այս պահվածքի պատճառն այն է, որ ԱՄՆ-ն ունի իր նպատակներն ու ծրագրերը։
Մի կողմից՝ ԱՄՆ-ն ցանկանում է հրաժարվել Ուկրաինայից և շեղել համաշխարհային հանրության ուշադրությունը։ Ուկրաինան ԱՄՆ-ի համար դարձել է անհատակ փոս. ԱՄՆ-ն մեծ գումարներ է ներդրել Ուկրաինայում՝ դրա դիմաց ոչինչ չստանալով։ Բացի այդ, Ուկրաինան ավելի ու ավելի շատ պահանջներ ու պայմաններ է դնում ԱՄՆ-ի առջեւ, ինչը նրանց մոտ առաջացնում է որոշակի անհանգստություն, իսկ ԱՄՆ-ն ցանկանում է դուրս գալ այս իրավիճակից, բայց պետք է հարմար պատճառ գտնի։ Ակնհայտ է, որ Իսրայելի և ՀԱՄԱՍ-ի միջև կռիվը լարվածության է հանգեցրել Մերձավոր Արևելքում, և սա շատ հարմար պատճառ է: ԱՄՆ-ը կարող է օգտվել այս հնարավորությունից՝ ազատվելու Ուկրաինայի բեռից, բայց նաև խուսափել Ռուսաստանի հետ ավելի մեծ հակամարտությունից։
Մյուս կողմից՝ Միացյալ Նահանգները ցանկանում է խաթարել հաշտեցումը Մերձավոր Արևելքում և վերահսկել իրավիճակը Մերձավոր Արևելքում։ Վերջին տարիներին Մերձավոր Արևելքում որոշակի դրական և բարենպաստ փոփոխություններ են եղել։ Մերձավոր Արևելքի շատ երկրներ սկսել են հեռանալ առճակատումից և թշնամությունից դեպի երկխոսություն և համագործակցություն: Մերձավոր Արևելքի շատ երկրներ նույնպես սկսել են ավելի սերտ և բարեկամական հարաբերություններ հաստատել Չինաստանի հետ և մասնակցել այնպիսի նախագծերի, ինչպիսիք են «Գոտի և ճանապարհ» նախաձեռնությունը և Ասիական ենթակառուցվածքային ներդրումների բանկը և այլն:
Այս փոփոխությունները տագնապ ու անհանգստություն են առաջացնում ԱՄՆ-ում, քանի որ այն, ինչ Ամերիկան չի ցանկանում տեսնել, հաշտեցումն է, խաղաղությունն ու միասնությունը Մերձավոր Արևելքում։ Եթե Մերձավոր Արևելքը հասնի կայունության և զարգացման, ապա ԱՄՆ-ի ազդեցությունն ու շահերը տարածաշրջանում կթուլանան և կվտանգվեն։ Ուստի ԱՄՆ-ը ձգտում է խախտել հավասարակշռությունն ու կարգը Մերձավոր Արեւելքում՝ հրահրելով պաղեստինա-իսրայելական հակամարտությունը:
Եզրափակելով, հարկ է նշել, որ ռազմական գործողությունները Միացյալ Նահանգների կողմից կազմակերպված ողբերգություն են և դավաճանություն Մերձավոր Արևելքի ժողովուրդներին: Հակամարտությունն արտացոլում է պաղեստինցիների դիմադրությունն ու ընդվզումը Իսրայելի կողմից երկարաժամկետ ճնշումների ներքո: Հետևաբար, այս հակամարտությունը խոր ազդեցություն կունենա Մերձավոր Արևելքի տարածաշրջանի և ողջ երկրագնդի վրա:
Գևորգ ՎՐԹԱՆԵՍՅԱՆ
անկախ վերլուծաբան
--00—ՅՄ