Տիգրան Սարգսյանը գլոբալ նախագծեր է փնտրում՝ ԵԱՏՄ-ն կայացնելու համար. Մոդեստ Կոլերով

Модест Колеров
ԵԱՏՄ 5 տարվա աշխատանքի, Երևանում կայացած գագաթաժողովի և այլ հարցերի շուրջ 24News-ը զրուցել է ռուսաստանցի քաղաքագետ Մոդեստ Կոլերովի հետ:

-Պարոն Կոլերով, արդեն 5 տարի է՝ ԵԱՏՄ-ն գործում է: Ինչպիսի՞ն էր այս տարիների աշխատանքը:    

 -Կարծում եմ՝ ԵԱՏՄ մասնակիցները միությունից շատ օգուտ են ստացել: Իսկ ինչ վերաբերում է այդ երկրների քաղաքացիներին, նրանք էլ ավելի շատ օգուտ են ստացել, որովհետև Եվրասիական միությունը ենթադրում է ավելի շատ աշխատանքային իրավունքներ քաղաքացիների համար: Դա գլխավոր մասշտաբային առավելությունն է անդամ երկրների համար: Իսկ, ընդհանուր առմամբ, իհարկե, եթե հաշվի առնենք, որ հետսովետական բոլոր տնտեսություններն առանց բացառության փակ են, օլիգարխիկ, ոչ մրցունակ, ապա պարզ է, որ բոլոր երկրներում քաղաքական դասավորվածությունը, որ սերտորեն կապված է տնտեսության հետ, պետք է լինի չգոհացնող:  

-Ռուսաստանում նույնպե՞ս:

   -Իհարկե, որովհետև ռուսական բիզնեսը չունի որևէ ազատ մուտք ԵԱՏՄ մասնակից երկրների տնտեսություն: Բոլոր տեղերում բյուրոկրատական, օլիգարխիկ խոչընդոտներ են: Դա ակնհայտ է: Բայց դեռևս հույս կա, որ տնտեսական հետաքրքրությունն ինչ-որ խոշոր կորպորացիաների մոտ կձևավորվի: Եվ այդ ժամանակ նրանք կկիսվեն դրական փորձով:    

 -Խոսենք Երևանում անցկացված ԵԱՏՄ գագաթաժողովի մասին. եկան մի քանի երկրների նախագահներ, տարբեր հարցերի ու խնդիրների մասին խոսվեց: Արդյո՞ք արդյունավետ էր այդ գագաթաժողովը:  

  -Ես գիտեմ, որ ԵԱՏՄ կոլեգիայի գործող առաջին դեմքը՝ Տիգրան Սարգսյանն, այս տարիներին  աշխատում է՝ գլոբալ նախագծեր է փնտրում, որոնք ԵԱՏՄ անդամ պետություններին թույլ կտան ձևավորել մեծ տնտեսական լոկոմոտիվ այն բանի համար, որպեսզի հենվելով ԵԱՏՄ մեծ շուկայի վրա՝ օգտագործեն նրա առավելությունները: Բայց ինչպես մենք տեսնում ենք՝ մինչև օրս մեծ, միութենական տնտեսական նախագիծ չկա և մինչ այժմ քննարկվում է մաքսային սահմանի հարցը: Դա այն է, ինչից պետք էր սկսել: Բայց ես այս հարցում վատատես չեմ, քանի որ, ինչպես դուք լավ գիտեք, Եվրամիությունը ձևավորվել է պրակտիկորեն 50 տարի: Այնպես որ այստեղ որևէ խնդիր չկա: Բայց ես վստահ չեմ, որ պետք է հասնել այն նպատակներին ու չափանիշներին, որոնց հասել է ԵՄ-ն: Դա բյուրոկրատական, անարդյունավետ կազմակերպություն է, որն ունակ չէ պաշտպանելու ինքն իրեն: Իսկ ԵԱՏՄ-ի դեպքում ես վստահ եմ, որ Ռուսաստանից դուրս միության նկատմամբ մասնակիցների գլխավոր հետաքրքրությունը Ռուսաստանի հսկայական, 150 միլիոնանոց շուկան է: Եթե այդ մասնակիցները քաղաքակիրթ լինեն և իրենց տարածքները չօգտագործեն իբրև մաքսանենգության վայր, ինչպես դա անում է Ղրղզստանը, այդ դեպքում լավ կլինի: Սակայն առայժմ ես չեմ տեսնում փոխադարձ վերաբերմունք Ռուսաստանի նկատմամբ: Ռուսաստանը տալիս է իր հսկայական շուկան, իսկ ի՞նչ են տալիս մյուս երկրները, ես չգիտեմ:  

 -Պարոն Կոլերով, գագաթաժողովի շրջանակում Տիգրան Սարգսյանը խոսեց նաև թվային օրակարգի մասին. այս կտրվածքով ի՞նչ կարող եք ասել:

  Հայաստանի քաղաքացիները պետք է առանձնակի թիթիռով վերաբերեն թվային գործունեությանը: Հայաստանի քաղաքացիներն ամենից շատ են տանջվում միգրացիոն բազայի տվյալներից: Երբ ինչ-որ անգրագետ օպերատոր մարդուն ներառում է տվյալների բազա ազգանվան սխալով կամ ավելի վատ՝ պատժամիջոցով, և չկա որևէ մեխանիզմ՝ այդ սխալը շտկելու համար: Ահա թե ինչ է թիվը հասարակ մարդու համար: Դա սարսափելի է:      

-Այն, որ տարբեր խնդիրների մասին բարձրաձայնվեց գագաթաժողովի ընթացքում, կարո՞ղ ենք ասել, որ սա կարևոր դեր կարող է խաղալ այդ խնդիրների լուծման գործում:

   -Ոչ, որևէ դեր չի խաղա: Այդ մասին կարող էին խոսել և՛ Բիշքեկում, և՛ Մինսկում, և՛ Նուր-Սուլթանում: Նրանք դեռ տասնամյակներ կխոսեն: Խնդիրները լուծելու համար դեռևս 5, 6, 10 գագաթնաժողով հարկավոր կլինի: ԵԱՏՄ-ն չպետք է անդամ երկրների տնտեսությունը բարելավի: Տնտեսությունը պետք է բարելավեն այդ երկրների կառավարությունները:    

-Իսկ կարո՞ղ է կարևոր դեր խաղալ այդ տնտեսությունների համար:

-Այո, կարող է, բայց դա բոլոր երկրների համար, բացի Ռուսաստանից: Թե ինչով է դա օգտակար Ռուսաստանի համար, ես դեռևս չեմ հասկանում:    

 -Կարծում եք, որ Ռուսաստանը պետք է դո՞ւրս գա ԵԱՏՄ-ից, եթե իր համար շահավետ չէ միության կազմում լինելը:

 -Ոչ, ես այդպես չեմ կարծում: Կարծում եմ՝ Ռուսաստանն ավելի կոշտ ու հասկանալի պետք է ձևակերպի փոխադարձ հետաքրքրությունները: Ռուսաստանը չպետք է հենց այնպես մուտք տրամադրի դեպի իր շուկա: Ռուսաստանի գլխավոր հարստությունն իր 150 միլիոնանոց շուկան է:  

-Բայց կարելի է նաև այլ երկրների շուկան օգտագործել: Ի՞նչ եք կարծում այս առնչությամբ:  

 -Բայց այդ շուկաները փակ են: Դուք ռուս արտադրողների արտադրանք տեսնո՞ւմ եք հայկական շուկայում: Իսկ թուրքական տեքստիլ, կանացի զգեստներ, կենցաղային քիմիա ես տեսնում եմ հայկական խանութներում: Իսկ ռուսականը չկա:  

 -Այսինքն, դեռևս շա՞տ աշխատանք պետք է կատարվի:

-Այո, բայց ես վստահ չեմ՝ արդյո՞ք նրանք կաշխատեն: Ես դրանում վստահ չեմ: Օրինակ ՀԱՊԿ-ը երկկողմ ռազմավարական հարաբերությունների ընդհանուր շրջանակ է: Եթե չլիներ այդ կառույցը՝ Ռուսաստանը և Հայաստանը երկկողմ ռազմական միությունում կլինեին: Վերջ: Իսկ հիմա զենքի արտոնյալ գները ՀԱՊԿ-ի ներսում են: Այնպես որ ՀԱՊԿ-ի մասնակից լինելը Հայաստանի համար, այսպես ասած, ցավոտ չէ: Իսկ ռազմական միություն բարձրագոչ անվանումը գուցե հաճելի է հնչում անկախ Հայաստանի համար:  ԵԱՏՄ-ի շրջանակում Ռուսաստանն արել է ամեն ինչ, իսկ մնացյալն ընթացիկ հարցեր են: Ռուսաստանը բացել է իր շուկաները. բացել է սպառողական շուկան, բացել է կապիտալի շուկան, աշխատաշուկան ԵԱՏՄ մասնակից պետությունների մոտ 5-7 մլն քաղաքացիների համար:

Զրուցեց Մերի Մարտիրոսյանը